گزارش Tracking universal health coverage 2025 global monitoring report

در این گزارش که توسط سازمان جهانی بهداشت و بانک جهانی منتشر شده است، آخرین وضعیت پیشرفت کشورهای جهان از جمله جمهوری اسلامی ایران به سوی دستیابی به پوشش همگانی سلامت (هدف ۳.۸ از اهداف توسعه پایدار) ارائه شده است. دو شاخص اصلی پایش عبارت‌اند از شاخص پوشش خدمات (Service Coverage Index – SCI) و شاخص جمعیت مواجه با دشواری مالی سلامت (Financial Hardship Indicator).

در این گزارش برای نخستین بار، شاخص دشواری مالی سلامت (Financial Hardship Indicator) معرفی شده است. این شاخص بر پایه کل هزینه مصرفی خانوار تعریف می‌شود؛ به این صورت که ابتدا هزینه‌های ضروری برای تأمین نیازهای اساسی خانوار با استفاده از خط فقر نسبی (Social Poverty Line – SPL) جدا می‌شود و آنچه باقی می‌ماند به‌عنوان بودجه اختیاری (Discretionary Budget) در نظر گرفته می‌شود. هرگاه هزینه‌های پرداخت از جیب برای خدمات سلامت بیش از ۴۰ درصد این بودجه اختیاری باشد، خانوار دچار دشواری مالی سلامت محسوب می‌شود. در این چارچوب دو وضعیت متمایز تعریف شده است: هزینه‌های فقرزا (Impoverishing OOP Health Spending) که مربوط به خانوارهایی است که زیر خط فقر نسبی قرار دارند و هر هزینه درمانی آن‌ها را فقیرتر می‌کند، و هزینه‌های بزرگ ولی غیر فقرزا (Large OOP Health Spending) که مربوط به خانوارهایی است که بالای خط فقر هستند اما هزینه‌های سلامت بخش بزرگی از بودجه اختیاری آن‌ها را می‌بلعد. این تعریف جدید جایگزین شاخص قدیمی هزینه‌های کمرشکن سلامت (Catastrophic OOP Health Expenditure) شده است.

بر اساس گزارش، با اینکه از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ پیشرفت‌هایی در هر دو بُعد حاصل شده است و شاخص SCI جهانی از ۵۴ در سال ۲۰۰۰ به ۷۱ در سال ۲۰۲۳ رسیده است و نسبت جمعیت مواجه با دشواری مالی سلامت از ۳۴ درصد در سال ۲۰۰۰ به ۲۶ درصد در سال ۲۰۲۲ کاهش یافته است اما از سال ۲۰۱۵ به بعد روند جهانی کند شده است و پیش‌بینی می‌شود در صورت ادامه روند فعلی، تا سال ۲۰۳۰ همچنان نزدیک به یک‌چهارم جمعیت جهان با دشواری مالی سلامت مواجه باشند.

در مورد ایران، شاخص پوشش خدمات سلامت در سال‌های ۲۰۱۷، ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ به ترتیب ۷۲، ۷۵ و ۷۴ بوده است و در آخرین داده‌های موجود برای سال ۲۰۲۳ این شاخص به ۸۱ رسیده است. همچنین جمعیت مواجه با هزینه‌های فقرزا در ایران حدود ۱۵.۶ درصد و جمعیت مواجه با هزینه‌های بزرگ ولی غیر فقرزا حدود ۳.۷ درصد گزارش شده است.

این گزارش بار دیگر بر ضرورت تقویت نظام‌های سلامت، کاهش پرداخت از جیب به‌ویژه در حوزه دارو، و اجرای سیاست‌های عدالت‌محور برای دستیابی به پوشش همگانی سلامت تا سال ۲۰۳۰ تأکید می‌کند.

این گزارش از لینک زیر قابل دسترسی می‌باشد.

https://www.who.int/publications/i/item/9789240117815